ЭХХ-№5

Ээлжит хичээлийн хөтөлбөр

Хамрах хүрээ: 8-р анги

Хичээлийн сэдэв:  Хоёр хувьсагчтай шугаман тэгшитгэлийн систем бодох орлуулах арга

Зорилго:  Хоёр хувьсагчтай шугаман тэгшитгэлийн систем бодох орлуулах аргын чадварыг эзэмшинэ.

Зорилт: Хоёр хувьсагчтай шугаман ТС бодох орлуулгын аргын тухай

             Хоёр хувьсагчтай шугаман ТС бодох орлуулгыг бодлогод хэрэглэх

Хэрэглэгдэхүүн: Сурах бичиг (Математик VIII, УБ 2013), самбар шохой, анги, жишээ бодлого тайлбарлах, тараан өгөх материал (ТӨМ)

Сургалтын арга: Тайлбартай дасгалын арга, KWG

Сургалтын хэлбэр: Нэгдмэл

Үе шат	Хугацаа	Багшийн дэмжлэг	Суралцагчийн үйл ажиллагаа	Анхаарах зүйл
Зохион байгуулах	1 минут	Мэндлэх, ирцээ авах	Ирцээ бүртгүүлнэ
Сэдэлжүүлэх	3 минут	Өмнөх хичээлийг давтан бодлого бодох өнөөдрийн хичээлийг  жишээ бодлого дээр тайлбарлах	Багшийн тайлбарласан бодлогыг дэвтэртээ тэмдэглэж хариуг, бодолтын аргын талаар харилцан ярилцах
Шинэ мэдлэг бүтээх	15 минут	Системийн нэг тэгшитгэлийн нэг хувьсагчийг нөгөө хувьсагчаар нь илэрхийлээд нөгөө тэгшитгэлд орлуулан тавьж гарсан тэгшитгэлийг бодно. Дүрэм, бодолтын эхлэлийг бичүүлэх жишээ бодлого дээр тайлбарлах	Дүрэм, бодолтын эхлэлийг бичиж аван жишээ бодлого бодох, сурах бичгээс бататгах дасгал ажиллах
Сурагчдын бие даасан үйл ажиллагаа	20 минут	Бодлого1   оруулгын аргаар бодьё. 2-р тэгшитгэлийн y-ийг x-ээр илэрхийлбэл y=13-3x. Үүний 1-р тэгшитгэлд орлуулбал 2x+5*(13-3x)=26 болно. Үүнийг бодвол: x=3 болж y=13-3*3=4, y=4 Системийн шийд: (3;4)	Сурагчид багшийн бодож өгсөн жишээнд тулгуурлан бодлого1 гүйцэтгэх, багшаас асуух даалгавраа хийж дуусан багшид үзүүлэн үнэлгээ авах
Гэрийн даалгавар	1 минут	Сурах бичгийн хуудас 88, Бататгах дасгал: №84 бодлого бодох	Гэрийн даалгавраа аван өнөөдрийн хичээлийн жишээ бодлогуудын өгөгдсөн тоог өөчрлөн

Агуулга:

         Системийн нэг тэгшитгэлийн нэг хувьсагчийг нөгөө хувьсагчаар илэрхийлээд  нөгөө тэгшитгэлд орлуулан тавьж гарсан тэгшитгэлийг бодно.

Бодолтын эхлэл

 оруулгын аргаар бодьё.

2-р тэгшитгэлийн y-ийг x-ээр илэрхийлбэл y=13-3x. Үүний 1-р тэгшитгэлд орлуулбал 2x+5*(13-3x)=26 болно. Үүнийг бодвол: x=3 болж y=13-3*3=4, y=4 Системийн шийд: (3;4)

Шалгавал:  системд (3;4) хос тоог орлуулахад

буюу  үнэн тэнцэтгэлүүд гарч буй тул (3;4) шийд мөн.

Дүрэм:

1.    Системийн аль нэг тэгшитгэлээс нэг хувьсагчийг нь нөгөө хувьсагчаар илэрхийлнэ.

2.    Илэрхийлээ нөгөө тэгшитгэлд орлуулан шугаман тэгшитгэл бодож, нэг хувьсагчийн утгыг олно.

3.    Хувьсагчийн олсон утгыг системийн аль нэг тэгшитгэлд орлуулан нөгөө хувьсагчийн утгыг олно.

4.    Олсон шийдээ анхны системд орлуулан шалгана.

Бодолтын эхлэл:   системийг орлуулах аргаар бодъё.

1.    Нэгдүгээр тэгшитгэлээс x-хувьсагчийг y-ээр илэрхийлбэл: x=50-y болно.

2.    x-ийг y-ээр илэрхийлснээ хоёрдугаар тэгшитгэлд орлуулбал:

0,05*(50-y)+0,25y=5 байна. Үүнийг бодвол. y=12,5

3.    y=12,5 утгыг нэгдүгээр тэгшитгэлд орлуулбал: 0,05x+0,25*12,5=5  болж x=37,5 байна.

4.    Системийн шийд x=37,5; y=12,5 буюу (37,5;12,5) хос тоо байна.

Бодолтын эхлэл:   системийг орлуулах аргаар бодъё.

1.    Нэгдүгээр тэгшитгэлээс x-хувьсагчийг y-ээр илэрхийлбэл: x=y-1 болно.

2.    Илэрхийллээ II тэгшитгэлд орлуулбал.

y=y-1-3 буюу 0=-4

3.    Худал тоон тэнцэтгэл гарч байгаа учир систем шийдгүй байна.

Бодолтын эхлэл:   системийг орлуулах аргаар бодъё.

1.    Нэг дэх тэгшитгэлээс x-хувьсагчийг y-ээр илэрхийлбэл: x=4-y болно.

x-ийг. y-ээр илэрхийлснээ хоёр дахь тэгшитгэлд оруулбал:

2.    2y+2*(4-y)=8 байна. Үүнийг бодвол: 8=8

3.    Ямагт үнэн тоон тэнцэтгэл гарч байгаа учир систем төгсгөлгүй олон шийдтэй байна.

Санамж: Хоёр хувьсагчтай хоёр шугаман тэгшитгэлийн систем зөвхөн ганц шийдтэй, эсвэл төгсгөлгүй олон шийдтэй, эсвэл шийдгүй байна.